Lịch sử Đài Truyền hình Việt Nam

Thành lập trong chiến tranh

Cách mạng tháng Tám thành công, Chính phủ Lâm thời đã thành lập Bộ phận Điện ảnh và Nhiếp ảnh thuộc Bộ thông tin - Tuyên truyền; hoạt động chủ yếu của bộ phận này là tổ chức đoàn chiếu phim lưu động chiếu ở những nơi công cộng và lập toa xe điện ảnh đi chiếu phim dọc quốc lộ 1 từ bắc vào nam bằng một máy chiếu Débri 16 mm và hai bộ phim tài liệu về phái đoàn Phạm Văn Đồng tại Pháp do Việt kiều gửi về.[2]

Năm 1953, tại chiến khu Việt Bắc, chính phủ thành lập Doanh nghiệp quốc gia chiếu bóng và chụp ảnh Việt Nam, nhưng các nhà làm phim thời kỳ này mới sản xuất được các phim tài liệu ngắn, như Giữ làng giữ nước (1953), Điện Biên Phủ (1954). Năm 1956, Xưởng phim thời sự tài liệu tách khỏi Xương phim Việt Nam và đến năm 1989 thì đổi tên thành Hãng phim Tài liệu và Khoa học Trung ương.[2]

Từ giữa năm 1965, Mỹ đã tăng cường phạm vi tuyên truyền bằng cách xây dựng một hệ thống các đài truyền hình để tuyên truyền cho bản thân và chính quyền Sài Gòn. Để ứng phó, từ năm 1967, Đài tiếng nói Việt Nam đã bắt đầu chuẩn bị cho việc thành lập một đài truyền hình của miền bắc, ông Trần Lâm lúc đó đang là giám đốc Đài Tiếng nói Việt Nam đã ký hiệp định hợp tác với Viện Phát thanh Truyền hình Cuba, 18 nhân viên của Đài Tiếng nói Việt Nam đã được cử sang Cuba để học tập các khâu làm truyền hình.[2]

Năm 1968, Xưởng phim Vô tuyến truyền hình được thành lập, xưởng phim này có nhiệm vụ là sản xuất phim vô tuyến truyền hình (16 mm) để gửi cho các đài truyền hình nước ngoài tuyên truyền về cuộc chiến đấu và xây dựng đất nước tại Việt Nam.[2]

Ngày 7 tháng 9 năm 1970, Đài Tiếng nói Việt Nam đã phát sóng tín hiệu truyền hình đầu tiên, sang năm 1971 thì thành lập Ban biên tập Vô tuyến truyền hình. Năm 1972 việc phát sóng bị gián đoạn do chiến sự leo thang và Đài Tiếng nói Việt Nam buộc phải sơ tán. Năm 1973, Đài Tiếng nói Việt Nam phát sóng chương trình đầu tiên trên màn hình đen-trắng. Năm 1975, sau khi toàn thắng trước chính quyền Sài Gòn, Đài tiếng nói Việt Nam và Đài Giải phóng A đã cùng Đài giải phóng B miền Đông Nam bộ đã tiếp quản toàn bộ hệ thống phát thanh, truyền hình của chính quyền cũ.[2]

Phát triển trong hòa bình

Năm 1976, trung tâm truyền hình được xây dựng tại Giảng Võ; năm 1977, Ban biên tập Vô tuyến truyền hình tách khỏi Đài Tiếng nói Việt Nam, thành lập Đài Truyền hình Trung ương và chuyển trụ sở tới đây. Cũng trong giai đoạn này, đài chuyển từ phát sóng đen-trắng sang phát sóng truyền hình màu, đồng thời xây dựng Đài phát sóng truyền hình Tâm Đảo để phủ sóng toàn miền bắc và xây dựng các đài truyền hình địa phương.[2]

Năm 1987, Đài Truyền hình Trung ương đổi tên thành Đài Truyền hình Việt Nam. Năm 1990, đài bắt đầu phát sóng kênh truyền hình thứ hai, từ đây kênh được chia thành VTV1 và VTV2; đến năm 1991, kênh VTV1 được phát sóng vệ tinh để các đài địa phương thu phát lại toàn quốc. Kênh VTV3 được thành lập năm 1995, đến năm 1998 kênh này cũng được phát sóng qua vệ tinh. Các kênh VTV4, VTV5, VTV6, VTV7, VTV8, VTV9 lần lượt được thành lập vào các năm tiếp theo.[2]

VTV3 là kênh đầu tiên được phát sóng chuẩn HD từ năm 2013, các kênh còn lại cũng lần lượt được nâng chuẩn phát sóng vào những năm tiếp theo.[2] Trong giai đoạn 2013-2019, các kênh đều phát sóng SD và HD song song. Từ ngày 01-07/01/2020 (cụ thể là khoảng 00h30 ngày 01/01/2020), Đài Truyền hình Việt Nam đột ngột khai tử hệ thống SD, đồng bộ luồng kênh SD với HD cho tất cả các kênh. Đến ngày 08/01/2020, nhà đài quay trở lại phát SD và HD song song cho các kênh.

Những dấu mốc quan trọng

9h30 ngày 7 tháng 9 năm 1970: Đài Tiếng nói Việt Nam phát sóng thử nghiệm chương trình truyền hình đầu tiên. Đây là buổi phát sóng đầu tiên của Đài Truyền hình Việt Nam (VTV), chương trình gồm 15 phút thời sự và 30 phút ca nhạc.
1971 : Thành lập Ban vô tuyến truyền hình.
Từ ngày 16 tháng 4 năm 1972: Truyền hình phải tạm thời ngừng phát sóng do chiến tranh phá hoại miền Bắc của đế quốc Mỹ bằng không quân.
Năm 1973: Truyền hình Việt Nam phát sóng chính thức
Năm 1976: Trung tâm truyền hình được xây dựng ở Giảng Võ, Hà Nội
Ngày 18 tháng 6 năm 1977: Ban biên tập Vô tuyến truyền hình tách khỏi Đài Tiếng nói Việt Nam, chuyển thành Đài Truyền hình Trung ương và chuyển tới địa điểm mới.
09/1978: Thử nghiệm hệ phát hình màu (hệ SECAM)
Năm 1986: Đài Truyền hình Trung ương chính thức chuyển từ hệ phát hình đen - trắng sang hệ phát hình màu
Ngày 30 tháng 4 năm 1987: Đài Truyền hình Trung ương đổi tên thành Đài Truyền hình Việt Nam
Ngày 01 tháng 1 năm 1990: Đài bắt đầu phát sóng 2 kênh: VTV1 và VTV2
Tháng 2 năm 1991: Phát sóng vệ tinh kênh VTV1 để các đài địa phương thu và phát lại nhằm phủ sóng toàn quốc.
Ngày 27 tháng 8 năm 1992: Thành lập Công ty TNHH Truyền hình cáp Saigontourist (SCTV), liên doanh giữa VTV với Tổng công ty Du lịch Sài Gòn (Saigontourist)
06/1994: hợp tác cùng HTV trong việc chia sẻ bản quyền các trận đấu thuộc World Cup 1994. Đây là giải bóng đá lớn trên thế giới đầu tiên phát sóng trên VTV.
Tháng 4 năm 1995: Phát 3 kênh VTV1, VTV2 và VTV3, đến 31/03/1996 thì VTV3 được tách thành kênh riêng. Ngày 31/03/1998, VTV3 được phát sóng vệ tinh.
Ngày 20 tháng 9 năm 1995: Thành lập Trung tâm Dịch vụ kỹ thuật Truyền hình cáp MMDS (VCTV)
Năm 1996 : VTV3 phát sóng chính thức, VTV4 phát sóng thử nghiệm. Cũng trong năm 1996, thành lập Trung tâm Quảng cáo và Dịch vụ Truyền hình.
6 tháng 2 năm 1997 : Thực hiện chương trình hòa sóng đêm giao thừa đầu tiên trên VTV
Năm 1998, VTV4 được phát sóng chính thức.
Trong năm 1998: Áp dụng đồ họa dựng phi tuyến, trang bị trạm thu vệ tinh chuyên dụng hiện đại phục vụ việc trực tiếp World Cup.
Trong năm 1999: Áp dụng đồ họa bản đồ dự báo thời tiết
Đầu năm 2000: Áp dụng logo nhận diện mới (logo chữ V có cạnh nhọn, được sử dụng trên các kênh sóng của đài từ năm 2010, logo góc trên bên trái vẫn giữ nguyên)
27 tháng 4 năm 2000, VTV4 được phát trên mạng toàn cầu qua 3 quả vệ tinh phủ sóng toàn bộ châu Á, châu Âu, Bắc Phi, Bắc Mỹ.
Tháng 3 năm 2001: Chuẩn DVB - T được chính thức chọn làm chuẩn phát sóng số mặt đất của VTV.
Ngày 10 tháng 2 năm 2002: Bắt đầu phát VTV5 phục vụ đồng bào thiểu số bằng tiếng dân tộc.
Tháng 1 năm 2004 : Thay đổi diện mạo và tên gọi, tổ chức ở Các đài truyền hình khu vực trực thuộc đài (Huế, Đà Nẵng, Cần Thơ, Phú Yên).
Trong năm 2004: Lên sóng thử nghiệm chương trình Dự báo thời tiết có MC dẫn, thay đổi đồ họa thời tiết + kỹ thuật quét ảnh mây vệ tinh. Đây là bước đột phá về công nghệ truyền hình của VTV.
Tháng 10 năm 2004: Mạng DTH được chính thức khai trương song song với mạng truyền hình cáp và MMDS
Tháng 12 năm 2005: Dịch vụ Internet băng thông rộng được chính thức khai trương trên mạng DTH và Truyền hình cáp
01/06/2006: VTV3 chính thức thời lượng phát sóng lên 24/7.
Năm 2007, VTV đã tăng thêm 1 kênh quảng bá và 1 kênh khu vực, gồm: VTV6 - Kênh truyền hình dành riêng cho giới trẻ - phủ sóng toàn quốc từ ngày 29/04/2007, và VTV9, phát sóng tại Thành phố Hồ Chí Minh và các tỉnh miền Đông Nam Bộ, đồng thời trên hệ thống cáp VCTV từ ngày 08/10/2007
Tháng 5 năm 2009: VTV liên doanh với hãng truyền hình Canal+ (Pháp), thành lập Công ty TNHH Truyền hình số Vệ tinh Việt Nam (VSTV - K+)
Trong năm 2009: Phát thử nghiệm TVMobile tại Hà Nội, hoàn thiện cấp phép phát sóng hệ T-DMB trên cả nước.
15/06/2011 : VTV1 chính thức phát sóng liên tục 24/7 cung cấp thông tin nhanh nhất về các vấn đề thời sự - chính trị, ngoại giao, kinh tế, văn học - nghệ thuật cho khán giả trong và ngoài nước.
Trong năm 2011: Lựa chọn chuẩn DVB-T2 làm chuẩn phát sóng trên VTV. Khánh thành giai đoạn 1 của tòa nhà VTV.
Năm 2012: Đưa vào sử dụng Trạm truyền dẫn vệ tinh băng C tại Hà Nội, đảm bảo truyền dẫn vệ tinh theo tiêu chuẩn DVB-S2, mã hóa MPEG-4.Triển khai số hoá tư liệu hình ảnh.
Ngày 31 tháng 3 năm 2013: Đài Truyền hình Việt Nam phát sóng thử nghiệm kênh VTV3 chuẩn tín hiệu HD và từ ngày 1 tháng 6 cùng năm, phát sóng chính thức theo lộ trình.
Ngày 7 tháng 5 năm 2013: Truyền hình cáp Việt Nam đổi tên thương hiệu thành Tổng Công ty Truyền hình Cáp Việt Nam, logo thương hiệu từ VCTV sang VTVCab.
Ngày 7 tháng 9 năm 2013: Đài Truyền hình Việt Nam phát sóng kênh VTV6 chuẩn tín hiệu HD từ ngày 7 tháng 9 năm 2013, nâng tổng số kênh HD của kênh VTV lên thành 2 kênh
Tháng 10 năm 2013 : Ra mắt Ban Thể thao (Trung tâm Sản xuất các chương trình Thể thao - SVTV)
Ngày 31 tháng 3 năm 2014: kênh VTV1 HD chính thức phát sóng, nâng tổng số kênh HD của VTV lên thành 3 kênh.
Trong năm 2014 : Triển khai lắp đặt trạm phát sóng DVBT2 trên toàn quốc.
Tháng 1 năm 2015: Chính thức ra mắt chương trình VTV Đặc biệt, đánh dấu bước phát triển mới của Đài Truyền hình Việt Nam.
Năm 2015: VTV ra mắt dịch vụ truyền hình online VTVgo
Ngày 3 tháng 4 năm 2015: VTV chính thức cho ra dịch vụ cập nhật tin tức Alo!VTV. Dịch vụ trên hoạt động đến năm 2016
Ngày 19 tháng 5 năm 2015: phát sóng kênh VTV2 HD, nâng tổng số kênh lên thành 4 kênh phát theo tiêu chuẩn HD của VTV.
Ngày 21 tháng 6 năm 2015: phát sóng kênh VTV4 HD, nâng tổng số kênh HD của VTV lên thành 5 kênh.
Ngày 28 tháng 8 năm 2015: phát sóng kênh VTV9 HD, nâng tổng số kênh HD của VTV lên 7 kênh.
Ngày 20 tháng 11 năm 2015: phát thử nghiệm kênh VTV7 & VTV7 HD trên hạ tầng Truyền hình số mặt đất DVB - T2 và Truyền hình cáp Việt Nam (VTVCab).
Ngày 1 tháng 1 năm 2016: VTV chính thức lên sóng ba kênh truyền hình quảng bá: VTV7 - Kênh Truyền hình Giáo dục Quốc gia, VTV8 - Kênh Truyền hình Quốc gia hướng tới khu vực Duyên hải Trung Bộ & Tây Nguyên, và VTV9 - Kênh Truyền hình Quốc gia hướng tới khu vực Nam Bộ. Trong đó, VTV8 được hình thành trên cơ sở sáp nhập ba kênh truyền hình khu vực miền Trung của VTV là VTV Huế, VTV Đà Nẵng và VTV Phú Yên; VTV9 được hình thành trên cơ sở sáp nhập kênh VTV9 cũ với kênh VTV Cần Thơ 1, theo Đề án Quy hoạch Báo chí quốc gia đến năm 2025.
Cũng trong ngày 1 tháng 1 năm 2016, kênh VTV5 Tây Nam Bộ lên sóng, được hình thành trên cơ sở chuyển đổi nội dung kênh VTV Cần Thơ 2
09h00 ngày 17/10/2016: Phát sóng kênh VTV5 Tây Nguyên với thời lượng 24/7, gồm 10 thứ tiếng dân tộc thiểu số tại khu vực Tây Nguyên: Ê Đê, Ba Na, Gia Rai, M’Nông, K’Ho, Giẻ Triêng, Xơ Đăng, Chu Ru, Raglai và Chăm. Các chương trình của 10 thứ tiếng dân tộc Tây Nguyên trên kênh VTV5 Quốc gia được chuyển sang kênh VTV5 Tây Nguyên
Từ 00h04 ngày 1 tháng 4 năm 2018 (theo giờ Việt Nam), Đài Truyền hình Việt Nam ngừng phủ sóng vệ tinh nước ngoài kênh VTV4 thông qua các vệ tinh Thaicom5 (khu vực châu Á và Bắc Phi), Eutelsat Hot Bird 13B (khu vực châu Âu), Hispasat 30W-5 (khu vực Nam Mỹ), Galaxy 19 (khu vực Bắc Mỹ). Ngoài kênh VTV4, Đài Truyền hình Việt Nam đã đưa tín hiệu của các kênh truyền hình còn lại gồm VTV1, VTV2, VTV3, VTV5, VTV5 Tây Nam Bộ, VTV5 Tây Nguyên, VTV6, VTV7, VTV8 và VTV9 thông qua set-top box VTVgo từ ngày 01/04/2018.
Từ ngày 1 tháng 1 năm 2020 đến ngày 7 tháng 1 năm 2020, VTV thực hiện thử nghiệm đồng bộ luồng kênh SDTV & HDTV cho tất cả các kênh sóng của Đài.
Dự kiến, trong năm 2020, VTV6 sẽ là kênh đầu tiên của Đài Truyền hình Việt Nam phát sóng với chất lượng 4K.